ο στόχος του 1,5 βαθμού έχει πεθάνει – Η ελπίδα μπορεί να προέλθει μόνο από το παγκόσμιο κίνημα για την κλιματική δικαιοσύνη

Αμέσως μετά τη λήξη της COP27, έλαβε χώρα ένα σεμινάριο για την κλιματική δικαιοσύνη, το οποίο συνδιοργάνωσε το transform! europe, τη Σοσιαλιστική Λαϊκή Συμμαχία της Αιγύπτου, την Global Justice Now και την Acción Ecológica του Εκουαδόρ.

Ο Ρόλαντ Κούλκε γράφει για το σεμινάριο: «Κλιματική Δικαιοσύνη για την Αφρική: Δημιουργώντας ένα Παγκόσμιο Κίνημα Αλληλεγγύης», που διεξήχθη διαδικτυακά στις 21 και 22 Νοεμβρίου:

Η Διάσκεψη του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή στην Αίγυπτο [γνωστή και ως Διάσκεψη των Μερών της UNFCCC (Σύμβαση Πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή) ή COP27] ολοκληρώθηκε αργά την Κυριακή 20 Νοεμβρίου 2022, στο Σαρμ-Ελ-Σέιχ της Αιγύπτου. Το πιο σημαντικό συμπέρασμα της διάσκεψης ήταν ότι οι χώρες του Παγκόσμιου Νότου κατάφεραν, μετά από τρεις δεκαετίες αγώνων, να ληφθεί η απόφαση για τη δημιουργία ενός Ταμείου Απωλειών & Ζημιών, το οποίο θα παρέχει άμεση οικονομική ενίσχυση στις χώρες που πλήττονται περισσότερο από την υπερθέρμανση του κλίματος. Πρόκειται για πραγματικό επίτευγμα, γιατί το ταμείο θα μπορεί να αποζημιώνει ανθρώπους από φτωχές περιοχές του κόσμου και σε χώρες όπως το Πακιστάν, που πλήττονται από πλημμύρες και από καύσωνες.

Σύμφωνα με τον Sandeep Chachra, διευθυντή της ActionAid Ινδίας: «Η απόφαση για τη δημιουργία του Ταμείου Ζημιών και Απωλειών, που πάρθηκε από τη Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή στο Σαρμ Ελ Σέιχ, αποτελεί ιστορικό γεγονός. Η G77 (διαπραγματευτική ομάδα 134 χωρών που εκπροσωπούν πάνω από πέντε δισεκατομμύρια του παγκόσμιου πληθυσμού) επέδειξε με τον καλύτερο τρόπο την αλληλεγγύη της. Ο Παγκόσμιος Νότος υποστήριξε σθεναρά τη δημιουργία του ταμείου».

Ο Chachra ήταν ένας από τους ομιλητές του διαδικτυακού σεμιναρίου που διοργάνωσαν το transform! europe, η Σοσιαλιστική Λαϊκή Συμμαχία της Αιγύπτου, η Global Justice Now και η Acción Ecológica και πραγματοποιήθηκε μετά τη λήξη της COP27, στις 21-22 Νοεμβρίου 2022. Η διάσκεψη που αρχικά είχε προγραμματιστεί να γίνει ζωντανά στο Κάιρο, τέθηκε υπό την εποπτεία των μηχανισμών ασφάλειας της Αιγύπτου, οι οποίοι μας ανάγκασαν να την ακυρώσουμε. Επομένως, σύμφωνα με τα εκεί αυστηρά μέτρα ασφαλείας, έπρεπε να την πραγματοποιήσουμε διαδικτυακά.

Στο πρώτο από τα τέσσερα πάνελ συζητήθηκαν τα φτωχά αποτελέσματα της φετινής COP27. Στη συνέχεια, οι συμμετέχοντες αναζήτησαν τους κανόνες της διεθνούς οικονομίας που εμποδίζουν την εφαρμογή της κλιματικής δικαιοσύνης και τις αλλαγές που πρέπει να γίνουν προκειμένου να αντιμετωπιστεί επαρκώς η κλιματική αλλαγή. Το τρίτο πάνελ ήταν αφιερωμένο στο ερώτημα: πώς μπορούμε να ενισχύσουμε τη δημοκρατία και την κοινωνική δικαιοσύνη, ενώ το τελευταίο πάνελ επικεντρώθηκε στο πώς μπορούμε να ενισχύσουμε την αλληλέγγυα συνεργασία μετά από την COP27. Περισσότερα γι’ αυτό παρακάτω.

Η Dorothy Guerrero, επικεφαλής πολιτικής της Global Justice Now, αναφέρθηκε στα ζητήματα που ανοίγονται με την ίδρυση του Ταμείου Απωλειών και Ζημιών, δηλαδή, ποιοι πρέπει να πληρώνουν και ποιοι πρέπει να ωφελούνται;

Από τη μια, οι δυτικές βιομηχανικές χώρες θέλουν να πληρώνει και η Κίνα και από την άλλη, να επωφελούνται μόνο τα μικρά νησιωτικά κράτη, οι λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες και τα ευάλωτα στην κλιματική αλλαγή κράτη. Αυτή η ταξινόμηση είναι εξαιρετικά άδικη, καθώς το Πακιστάν δεν θα δικαιούται οικονομική βοήθεια, παρότι βίωσε μια από τις χειρότερες κλιματικές καταστροφές στην ιστορία του αυτό το καλοκαίρι. Και μόνο οι πλημμύρες αυτού του καλοκαιριού, προκάλεσαν ζημιές κόστους $14.9 δις και οικονομικές απώλειες ύψους $15.2 δις . Πρέπει η Κίνα να πληρώνει; Οι εκπομπές της Κίνας αυξήθηκαν σημαντικά μόνο από τη στιγμή που προσχώρησε στον ΠΟΕ το 2001, ενώ οι κατά κεφαλήν εκπομπές της έφτασαν στα επίπεδα του Πρώτου Κόσμου πολύ πρόσφατα.¹

Είναι εξίσου σημαντικό να τονιστεί ότι το κεφάλαιο είναι άνισα κατανεμημένο. Τεράστιες περιουσίες αποκτήθηκαν τα τελευταία 200 χρόνια χάρη στον καπιταλισμό των εξορύξεων. Μόνο οι πέντε μεγαλύτερες πετρελαϊκές εταιρείες στον κόσμο, είχαν φέτος κέρδη 170 δισεκατομμύρια δολάρια. Αυτά τα χρήματα θα πρέπει να μεταφερθούν στο Ταμείο Απωλειών και Ζημιών.

Πολλοί από τους ομιλητές του σεμιναρίου παρακολούθησαν την ομιλία του Mamdouh Habashi (συνδιοργανωτή του σεμιναρίου) και συζήτησαν μαζί του τις ανησυχίες που εξέφρασε σχετικά με την τρέχουσα γεωπολιτική κατάσταση. Στη διάρκεια της COP27, η ΕΕ απείλησε ότι θα αποχωρούσε σύσσωμη από τις διαπραγματεύσεις. Στόχος της ήταν να απομακρύνει την Κίνα από το μπλοκ του Παγκόσμιου Νότου. Η ομάδα «G77» αποτελεί τη φωνή του Παγκόσμιου Νότου. Οι 134 χώρες που εκπροσωπούνται στην G77 είχαν αντιληφθεί πολύ καλά ότι αν οι δυτικές χώρες καταφέρουν να αποσπάσουν την Κίνα από την ομάδα, τότε ο Νότος θα διασπαστεί από τον Βορρά σε όλο και μικρότερα τμήματα. Άλλωστε, το διαίρει και βασίλευε αποτελεί παραδοσιακό τρόπο κυριαρχίας των αυτοκρατορικών δυνάμεων. Η αποτροπή της διάσπασης του Νότου ήταν ένα σπουδαίο κατόρθωμα για την COP27. Σε αυτό μπορεί να συνέβαλε και το ότι οι χώρες του Παγκόσμιου Νότου θυμούνται πολύ καλά ποιος τους προμήθευε εμβόλια στην πανδημία του COVID-19: πρωτίστως η Κίνα και η Ρωσία, όχι η Δύση.

Εκτός από τη διαβεβαίωση ότι θα δημιουργηθεί ένα ταμείο απωλειών και ζημιών, τα αποτελέσματα της COP υπήρξαν πολύ φτωχά. Από τη συμφωνία του Παρισιού, το 2015, οι εκπομπές του CO2 αυξάνονται χρόνο με τον χρόνο, με μόνη εξαίρεση το 2020, λόγω του Covid-19. Αυτό απλά σημαίνει ότι μέχρι στιγμής δεν έχει γίνει τίποτα για την πραγματική προστασία του κλίματος…. Αντιθέτως, όλο και περισσότεροι φυσικοί πόροι εξαντλούνται, τα βουνά των αποβλήτων μεγαλώνουν και δεν υπάρχουν νομικές κυρώσεις που να εξαναγκάζουν τα κράτη να μειώνουν τις εκπομπές του CO2.

Μετά από δύο ημέρες συζητήσεων, οι συμμετέχοντες δεν είχαν καμιά αυταπάτη: η COP27 απέτυχε οικτρά να λάβει τις αποφάσεις που είναι επειγόντως απαραίτητες για τη διάσωση του κλίματος. Δεν έγιναν ούτε σχέδια, ούτε καν δεσμεύσεις, για το πώς θα μειώσουμε τις εκπομπές παγκοσμίως. Αντ’ αυτού, παραμένουμε εγκλωβισμένοι/ες στη νοοτροπία «business as usual». Ο Pablo Solon, από τη Fundacion Solon της Βολιβίας, δήλωσε ξεκάθαρα: «Η παρασκηνιακή δράση (lobbying) δε βοηθά άλλο. Χρειαζόμαστε πίεση από τα κάτω, πίεση από τους δρόμους». Η Fatma Khafagy (συνδιοργανώτρια του σεμιναρίου) μίλησε για την ανάγκη μιας ευρείας συμμετοχής των γυναικών και των οργανώσεών τους σε όλα τα επίπεδα της πολιτικής για το κλίμα.

Το διαδικτυακό σεμινάριο ολοκληρώθηκε με το συμπέρασμα ότι απαιτείται η δημιουργία μιας πραγματικής αντι-συνόδου κορυφής και η ενιαία κινητοποίηση από πλευράς της κοινωνίας των πολιτών, γιατί η COP ούτε αποφέρει ουσιαστικά αποτελέσματα, ούτε αναλαμβάνει πραγματική δράση για το κλίμα. Το 2023 θέλουμε να εργαστούμε πάνω σε αυτό.

Αναφορά:

¹διάγραμμα 4, σ.10, στο: European Commission, Joint Research Centre, ”CO2 emissions of all world countries – 2022 Report” (EUR 31182 EN)