«Μια καθαρή πλειοψηφία υπέρ της ένταξης στην Ε.Ε.» Αυτός είναι ο τρόπος που οι ειδήσεις της Αυστριακής Τηλεόρασης περιέγραψαν το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος στην Κροατία για την ένταξη της χώρας στην ΕΕ. Και πραγματικά τα 2/3 όσων ψήφισαν είπαν “ναι”. Λαμβάνοντας υπόψη το ιστορικά χαμηλό ποσοστό συμμετοχής στο δημοψήφισμα, που δεν ξεπερνά το 43%, το ποσοστό του πληθυσμού που είναι υπέρ της ένταξης στην ΕΕ δεν υπερβαίνει το 29%.
Την παραμονή του κροατικού δημοψηφίσματος, ο πρώην αρχηγός του στρατού Άντε Γκοτοβίνα, ο οποίος περνάει τις μέρες του στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, υπόδικος για εγκλήματα πολέμου στην πρώην Γιουγκοσλαβία, και κάποτε ήταν το μεγαλύτερο εμπόδιο στις διαπραγματεύσεις με την ΕΕ, έστειλε ανοιχτή επιστολή στον κροατικό λαό καλώντας τον να ψηφίσει υπέρ της ένταξης στην ΕΕ. Την ίδια στιγμή τα δύο μεγαλύτερα κροατικά κόμματα, οι Σοσιαλδημοκράτες (SDP) – οι οποίοι είναι τώρα στην κυβέρνηση – και οι Συντηρητικοί (HDZ) οι οποίοι κυβερνούσαν την προηγούμενη περίοδο – μαζί με την Καθολική Εκκλησία της Κροατίας, έκαναν τα πάντα για να πείσουν τους ψηφοφόρους πως «δεν υπάρχει άλλη εναλλακτική λύση».
Αν θέλαμε να κάνουμε μια κυνική παρατήρηση, θα λέγαμε πως μάλλον κάτι πάει στραβά όταν ένας πρώην Κροάτης “πατριώτης” μαζί με τους Σοσιαλδημοκράτες, τους Συντηρητικούς και την Εκκλησία ανυπομονούν να συμμετάσχουν στην ΕΕ. Μάλιστα, λίγες μέρες πριν το δημοψήφισμα, ο υπουργός εξωτερικών το πήγε στα άκρα, επισημαίνοντας ότι οι μισθοί δεν θα πληρωθούν αν δεν πλειοψηφήσει το “Ναι”. Επίσης, τις τελευταίες εβδομάδες λόγω μίας εκστρατείας υπέρ του “Ναι” η οποία στοίχησε περίπου 600.000 ευρώ, τα βασικά επιχειρήματα συνίσταντο σε ανάλογες μορφές εκβιασμού, μεταξύ των οποίων η πιο συχνή ήταν πως «αν δεν μπούμε στην ΕΕ, θα παραμείνουμε στα Βαλκάνια».
Σε μια τέτοια ατμόσφαιρα δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι το δημοψήφισμα κατέγραψε την χαμηλότερη συμμετοχή σε σχέση με όσα έχουν γίνει στα άλλα κράτη- μέλη. Με μια συμμετοχή μόνο του 43% των πολιτών, η Κροατία ξεπέρασε το προηγούμενο ρεκόρ που κατείχε η Ουγγαρία, στην οποία η συμμετοχή στο αντίστοιχο δημοψήφισμα ήταν 45%. Μια πιθανή εξήγηση διατυπώθηκε “εύσχημα” από τον πρωθυπουργό της Κροατίας μετά τα πρώτα επίσημα αποτελέσματα: «Φοβόμασταν πως το δημοψήφισμα μπορεί να αποτύχει και για αυτό αλλάξαμε το Σύνταγμα». Αν κάπου ισχύει πλήρως ο γνωστός ορισμός του κυνισμού – «ξέρουμε τι κάνουμε και θα το κάνουμε είτε αρέσει είτε όχι», είναι στην συγκεκριμένη περίπτωση. Όχι μόνο άλλαξαν οι κανόνες για τα δημοψηφίσματα, το 2010, μόνο και μόνο για να προωθήσουν την ένταξη στην ΕΕ, αλλά και άλλα θέματα (οικονομικά, νομικά κλπ.) διευθετήθηκαν καταλλήλως τα τελευταία ώστε να προκύψει το “Ναι”. Αν προσθέσουμε την υπάρχουσα κρίση στην ΕΕ, τότε η χαμηλή συμμετοχή δεν αποτελεί, στην πραγματικότητα, μεγάλη έκπληξη.