Ημερολόγιο πανδημίας ενός συνδικαλιστικού εκπροσώπου

Στο Ηνωμένο Βασίλειο, οι φιλανθρωπικές οργανώσεις σαν τη δική μου είναι άκρως απαραίτητες στα ανάπηρα άτομα: τα βοηθάμε να αποκτήσουν πρόσβαση σε παροχές κοινωνικής ασφάλισης, να γυμνάζονται ή να ασχολούνται με τον αθλητισμό, και να βρίσκουν τους κατάλληλους ανθρώπους που θα τους προσφέρουν φροντίδα. Ο συνάδελφος και προσωπικός μου φίλος Σην, ήταν ο κύριος εκπρόσωπος του συνδικάτου μας, ενώ εγώ ήμουν εκπρόσωπος σε θέματα ισότητας, που σημαίνει ότι τον βοηθούσα συχνά στα συνδικαλιστικά του καθήκοντα. Ήμασταν και οι δυο μέλη του UNITE, του μεγαλύτερου συνδικάτου στο Ηνωμένο Βασίλειο. Μετά την αναδιάρθρωση του τμήματος ισότητας, όσοι/ες συμμετείχαμε σε μια από τις επιτροπές ισότητας (Επιτροπή για τις Μαύρες και τις Εθνοτικές Μειονότητες, Επιτροπή Γυναικών, Επιτροπή ΛΟΑΤΚΙ και Αναπήρων) συμμετέχουμε με την ψήφο μας και στην κλαδική επιτροπή που είναι υπεύθυνη για τον κλάδο στον οποίο εργαζόμαστε. Έτσι, εφόσον ήμουν μέλος της περιφερειακής επιτροπής ΛΟΑΤΚΙ Λονδίνου και ανατολικής περιφέρειας, συμμετέχω πλέον και σε μια επιτροπή για ΜΚΟ, που εκπροσωπεί τους εθελοντές της περιοχής.

… απευθείας στα βαθιά

Λίγο αργότερα, ο Σην πέθανε από καρδιακή προσβολή. Η απώλειά  του με συντάραξε γιατί  χάναμε έναν φίλο και έναν έμπειρο και πολύ ικανό συνδικαλιστικό εκπρόσωπο. Οργάνωσα λοιπόν μια συνάντηση των μελών του συνδικάτου που είναι στον ίδιο εργασιακό χώρο με μένα και συμφωνήσαμε να αναλάβω εγώ τον ρόλο της εκπροσώπησής μας. Ήξερα καλά ότι κάποια στιγμή ο εργοδότης μας θα μας ζητούσε να επιστρέψουμε στο γραφείο και ότι ήταν απαραίτητο να μάθω όσα περισσότερα μπορούσα, και όσο πιο γρήγορα, για την εργασιακή υγεία και ασφάλεια και για το πώς κάνουμε ασφαλή τον χώρο εργασίας. Για τον σκοπό αυτό, τα διαδικτυακά σεμινάρια ήταν ο πιο αποτελεσματικός τρόπος πληροφόρησης και συζήτησης των θεμάτων που σχετίζονται με το αντικείμενο. Έτσι, στο αποκορύφωμα της πανδημίας άρχισα να παρακολουθώ διαδικτυακά σεμινάρια που διοργάνωσαν η βρετανική Συνομοσπονδία Εργατικών Ενώσεων (TUC) και το συνδικάτο μας (UNITE) και να διαβάζω τις οδηγίες για την υγεία και την ασφάλεια που το δεύτερο είχε στείλει σε όλους τους χώρους εργασίας. Όλα αυτά για μένα ήταν νέα. Σε πολλούς εργασιακούς χώρους τα συνδικάτα έχουν έναν εκπρόσωπο για την υγεία και την ασφάλεια, αλλά όχι στον δικό μου, γιατί είναι πολύ μικρός.

Τα συνδικαλιστικά διαδικτυακά σεμινάρια μου πρόσφεραν πολλά περισσότερα από έναν τρόπο ανταλλαγής ιδιαίτερα χρήσιμων πληροφοριών. Μου επέτρεψαν να γνωρίσω εκπροσώπους άλλων συνδικάτων, κυρίως από την ένωση των εκπαιδευτικών και την ένωση των εργαζομένων στις μεταφορές. Και οι δυο αυτές συνδικαλιστικές οργανώσεις εκπροσωπούν εργαζόμενους που είναι στην πρώτη γραμμή. Πράγματι, αργότερα αποκαλύφθηκε ότι πολλοί εργαζόμενοι στις μεταφορές είχαν πεθάνει από τον ιό. Η κυβέρνηση, με τη στήριξη των δεξιών ΜΜΕ, πίεσε την ένωση εκπαιδευτικών να ανοίξει τα σχολεία αμέσως, τον Μάιο, ώστε τα παιδιά να επιστρέψουν σε αυτά. Οι διευθυντές υποστήριξαν την επανέναρξη, αλλά η ένωση δασκάλων ανησυχούσε για την υγεία και την ασφάλεια των μελών της και ήθελε να μάθει τα νομικά τους δικαιώματα. Στο διαδικτυακό σεμινάριο, είπαν ότι η συμμετοχή στο συνδικάτο τους είχε αυξηθεί πολύ, ενώ το ίδιο συνέβη και σε πολλά άλλα συνδικάτα.

Η συνδικαλιστική συμμετοχή στο Ηνωμένο Βασίλειο είχε φτάσει σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα (23%) πριν από μερικά χρόνια, αλλά η πανδημία θύμισε σε πολλούς εργαζόμενους ότι τα συνδικάτα είναι η ασπίδα προστασίας τους, τη στιγμή που πολλοί εργοδότες δεν παρείχαν στους υπαλλήλους τους προστατευτικό εξοπλισμό ή τους ζητούσαν να επιστρέψουν στη δουλειά τους σε συνθήκες ανασφάλειας. 

Η αντιμετώπιση

Σε αυτήν τη δύσκολη κατάσταση, συγκάλεσα τους συναδέλφους μου που ήταν μέλη του συνδικάτου, και συμφωνήσαμε όλοι/ες ότι ο εργοδότης μας πρέπει να συμμορφωθεί πλήρως με τους κανονισμούς υγείας και ασφάλειας. Στη συνάντηση παρευρέθηκε και ένα συνδικαλιστικό στέλεχος πλήρους απασχόλησης, για να μας μεταφέρει την άποψη του συνδικάτου για τον ιό. Εν κατακλείδει, μας είπε ότι το συνδικάτο δεν πίστευε ότι  έπρεπε κανείς να επιστρέψει στη δουλειά του, εκτός αν είναι απολύτως απαραίτητο. Συνταχθήκαμε όλοι με τη θέση του.

Σε αυτό το σημείο, η γραμμή της κυβέρνησης ήταν ότι ο κόσμος πρέπει να εργάζεται από το σπίτι όπου αυτό είναι εφικτό, και ότι πρέπει να αποφεύγουν τις δημόσιες συγκοινωνίες, ει δυνατόν. Ήταν σαφές ότι η κυβέρνηση έχασε τον έλεγχο του ιού καθώς τα κρούσματα και, μαζί με αυτά, οι θάνατοι αυξάνονταν. Έγινε προφανές ότι το Ηνωμένο Βασίλειο είχε το υψηλότερο ποσοστό θανάτων στην Ευρώπη και υψηλότερο και από αυτό των ΗΠΑ, με τα ανεπίσημα στοιχεία να αναφέρονται σε 65.000 (Εθνική Βρετανική Στατιστική Υπηρεσία, ο αριθμός αφορά τους επιπλέον των μέσων εποχικών θανάτους) και τα επίσημα να κυμαίνονται στους 40.000.

Σταδιακά, η κυβέρνηση άρχισε να ανοίγει καταστήματα που δεν ήταν αναγκαία, από τις αρχές Ιουνίου, και άλλαξε τελείως το σλόγκαν των κυβερνητικών ενημερωτικών μηνυμάτων, από το «Stay at Home, Stay Safe» (Μείνετε σπίτι, παραμείνετε ασφαλείς) στο πραγματικά συγκεχυμένο «Stay Alert, Stay Safe!» (Μείνετε σε επαγρύπνιση, παραμείνετε ασφαλείς). Ήταν ένα σαφές μήνυμα ότι ο οικονομικός αντίκτυπος της πανδημίας προκαλούσε σοβαρούς πονοκεφάλους στην κυβέρνηση και θα δινόταν πλέον μεγαλύτερη έμφαση στη μη παραμονή στο σπίτι. Για μένα, που ανήκω σε ομάδα υψηλού κινδύνου, δεν θα άλλαζε κάτι, αλλά ήταν ένα καθαρό σήμα κινδύνου για τα συνδικάτα, που θα έπρεπε, ενδεχομένως, να έρθουν σε σύγκρουση με τους εργοδότες για το ζήτημα της επιστροφής στον χώρο εργασίας.

Η ασφαλής επιστροφή στον χώρο εργασίας

Πρώτον, ήταν σαφές ότι πολλές φιλανθρωπικές οργανώσεις αντιμετώπιζαν πολύ σοβαρά οικονομικά προβλήματα και ότι ήθελαν να κάνουν σοβαρές μειώσεις στο προσωπικό τους. Το UNITE όμως, κατόρθωσε να πείσει πολλές από αυτές, είτε μέσω διαφόρων πιέσεων είτε δια της διαπραγματευτικής οδού, να διατηρήσουν το προσωπικό τους το οποίο θα πληρωνόταν από την κυβέρνηση, μέσω ενός συστήματος επιδότησης που κάλυπτε το κόστος των απασχολούμενων σε οργανώσεις που δεν ήταν σε θέση να τους καταβάλλουν μισθό. Αυτό το πρόγραμμα, το οποίο αρχικά εφαρμόστηκε μέχρι τον Ιούλιο, αλλά στη συνέχεια επεκτάθηκε ως τον Οκτώβριο, σχεδιάστηκε για να ενθαρρύνει τους εργοδότες να διατηρήσουν το προσωπικό τους έως ότου η οικονομική κατάσταση σταθεροποιούνταν, οπότε και θα μπορούσαν να επιστρέψουν κανονικά στη δουλειά τους. Ωστόσο, όσο οι οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας επιδεινώνονταν, γινόταν ξεκάθαρο ότι πολλοί από αυτούς τους εργαζόμενους δεν θα ξαναβρούν τις θέσεις τους όταν επιστρέψουν και θα απολυθούν τον Οκτώβριο.

Το άλλο που προέκυψε από τη συνάντηση ήταν ότι για κάποιες φιλανθρωπικές οργανώσεις οι οποίες ήταν αρκετά μικρές, όπως η δική μου, το να κάνουν τους χώρους εργασίας τους ασφαλείς απέναντι στον Covid, θα δημιουργούσε τεράστια προβλήματα, γιατί τα κτίρια στα οποία στεγάζονταν ήταν παλιά και στενάχωρα και ήταν πολύ δύσκολο να τα εναρμονίσουν με τους κανόνες κοινωνικής απόστασης, κ.λπ. Αυτό είναι ένα από τα σημαντικότερα ζητήματα στις διαπραγματεύσεις που έχω με τον εργοδότη μας.

Το επόμενο στάδιο της διαδικασίας οργάνωσης της ασφαλούς επιστροφής των εργαζομένων στον χώρο εργασίας ήταν η συμφωνία ότι θα υλοποιούνταν σε τρεις φάσεις. Αυτές οι τρεις φάσεις είχαν αποφασιστεί από τον εργοδότη, αλλά ήταν σύμφωνες με τη νομοθεσία περί ασφάλειας. Σε πρώτη φάση, θα γινόταν μια εκτίμηση της επικινδυνότητας ολόκληρου του κτιρίου, έπειτα μια εκτίμηση του κινδύνου για κάθε εργαζόμενο ξεχωριστά, και τέλος, μια εκτίμηση του κινδύνου για την οργάνωση. Η τελευταία θα αφορούσε τα γραφεία και τις κουζίνες που χρησιμοποιεί η οργάνωσή μας. Ήταν σαφές ότι έπρεπε να ζητηθεί η γνώμη μου, προκειμένου να γίνει η εκτίμηση του κινδύνου για την οργάνωση, αλλά λιγότερο σαφές για τις άλλες δύο.
Η «εκτίμηση επικινδυνότητας του κτιρίου» είναι καθοριστικής σημασίας, γιατί όλοι οι εργαζόμενοι περνάνε από την κύρια είσοδο, τον ανελκυστήρα και τις σκάλες, για να πάνε  στα δωμάτια του ισογείου. Γνώριζα ήδη ότι το κτίριο έμενε ανοιχτό πολύ λίγες ώρες καθημερινά και ότι οι υπάλληλοι και άλλων οργανώσεων πρόσφεραν περιορισμένες υπηρεσίες από τα γραφεία τους. Έκανα αίτηση να δω το προσχέδιο της εκτίμησης κινδύνου για το κτίριο. Η συμφωνία ήταν ότι θα παρέδιδα γραπτά τα σχόλιά μου στον διευθυντή, ο οποίος στη συνέχεια θα τα ενσωμάτωνε (ή όχι) στο προσχέδιο του εγγράφου και θα τα επέστρεφε στην εταιρεία που διαχειρίζεται το κτίριο.
Όταν έλαβα το προσχέδιο, είδα ότι σε γενικές γραμμές υπήρχε η πρόθεση να προστατευθούν, τόσο το προσωπικό όσο και οι πελάτες. Ωστόσο, το κείμενο ήταν γεμάτο κενά, μερικά από τα οποία με εξέπληξαν. Δεν γινόταν, για παράδειγμα, αναφορά στη χρήση μάσκας προσώπου για όσους επισκέπτονται το κτίριο. Η ασφαλής απόσταση περιλαμβανόταν στα μέτρα, χωρίς όμως να ορίζεται ποια είναι. Το πιο ανησυχητικό ήταν η πρόταση οι εργαζόμενοι να δέχονται τους πελάτες σε δύο δωμάτια του ισογείου, κανένα από τα οποία δεν είχε εξαερισμό. Αυτό σήμανε συναγερμό για μένα και απαίτησα τα δωμάτια να αερίζονται καλά μετά από κάθε επίσκεψη και να απολυμαίνονται πλήρως. Θα χρειαζόταν ο ιδιοκτήτης του κτηρίου να κάνει αλλαγές.
Το άλλο ζήτημα που μου εντυπώθηκε στο μυαλό από τις επαφές μου με το συνδικάτο ήταν ότι, παρόλο που η κυβέρνηση είχε αλλάξει τις οδηγίες περί κοινωνικής απόστασης, μειώνοντας αόριστα τα δυο μέτρα στο ένα, με τη χρήση μάσκας αν ήταν αδύνατο να διατηρηθεί η απόσταση των δύο μέτρων, το συνδικάτο εξακολουθούσε να πιστεύει ότι η ασφαλής απόσταση είναι τα δυο μέτρα.

Ανησυχώ επίσης για τις «εκτιμήσεις ατομικού κινδύνου» που συντάσσει ο εργοδότης και αφορούν τον βαθμό έκθεσης σε κίνδυνο του κάθε εργαζομένου ξεχωριστά. Οι εκτιμήσεις αυτές θα λάβουν υπόψιν, από την κατάσταση της υγείας και τις αναπηρίες του κάθε εργαζομένου που θα μπορούσαν να τον θέσουν σε κίνδυνο, μέχρι τον χρόνο χρήσης των μέσων μαζικής μεταφοράς. Παρότι η χρήση των μέσων μαζικής μεταφοράς για να πάει ο εργαζόμενος στη δουλειά του ενδέχεται να μην εμπίπτει στην αρμοδιότητα του εργοδότη, είναι ένας σημαντικός παράγοντας που επηρεάζει την υγεία του. Εκτός από μένα, που ανήκω σε ομάδα υψηλού κινδύνου, ακόμη ένα μέλος του συνδικάτου ζει με τον ηλικιωμένο γονιό του τον οποίο φροντίζει, ενώ κάποια άλλα κάνουν μεγάλες μετακινήσεις με το μετρό, από το σπίτι τους στην οργάνωση. Όσον αφορά το μετρό, πολλοί αισθάνονται ανασφαλείς όταν το χρησιμοποιούν.

Η κυβέρνηση Τζόνσον, προκειμένου να αναγκάσει τον κόσμο να επιστρέψει στις δουλειές του, απέρριψε έτσι απλά τις προηγούμενες οδηγίες της για αποφυγή της χρήσης των μέσων μαζικής μεταφοράς και τον ενθάρρυνε να επιστρέψει, ει δυνατόν, και να χρησιμοποιεί τις δημόσιες συγκοινωνίες. Κατά τρόπο ειρωνικό, αυτή η οδηγία δόθηκε μια μέρα αφότου ο επικεφαλής του επιστημονικού συμβουλίου της κυβέρνησης είχε πει σε μια κοινοβουλευτική επιτροπή ότι ο κόσμος θα πρέπει, αν είναι δυνατόν, να συνεχίσει να εργάζεται από το σπίτι του και ότι θεωρούσε πως είναι η ασφαλέστερη εναλλακτική λύση. Όμως, αυτή η αλλαγή θέσης από την κυβέρνηση, θα ενθαρρύνει κάποιους εργοδότες να αναγκάσουν τους υπαλλήλους τους να επιστρέψουν στην εργασία τους.

Η κατάσταση στο Ηνωμένο Βασίλειο συνεχίζει να επιδεινώνεται. Ο επικεφαλής επιστημονικός σύμβουλος της κυβέρνησης προβλέπει έναν πολύ δύσκολο χειμώνα με επανάκαμψη του ιού κατά κύματα. Το κρατικό σύστημα ιχνηλάτησης και ελέγχου του Covid, το οποίο ανατέθηκε σε εταιρείες που ανήκουν στο περιβάλλον του πρώτου συμβούλου του πρωθυπουργού, έχει γίνει ανέκδοτο και προκαλεί αρνητικές κριτικές στον χώρο των ιατρικών εμπειρογνωμόνων, οι οποίοι προειδοποιούν ότι υπάρχουν χιλιάδες κρούσματα που ούτε εντοπίζονται ούτε περνάνε από τεστ.

Στο μέσον αυτής της ζοφερής περιόδου, με πραγματική ανησυχία για το πώς το σύστημα υγείας θα τα βγάλει πέρα και με την προοπτική μέχρι τον Οκτώβριο να προκύψουν εκατομμύρια άνεργοι, προσπαθώ να προστατεύσω και τις θέσεις εργασίας και την υγεία των μελών του συνδικάτου μου. Παραμένω αισιόδοξος ότι, με επαρκή πίεση και οργάνωση, θα μπορέσω να διασφαλίσω ότι όλα τα μέλη του συνδικάτου μου που εργάζονται στη φιλανθρωπική οργάνωση θα επιστρέψουν στον χώρο εργασίας τους με ασφάλεια. Αλλά, θα επιστρέψουν μόνο όταν ο χώρος θα είναι 100% ασφαλής. Πολλοί εργαζόμενοι συνειδητοποιούν τώρα ότι τα συνδικάτα είναι η κύρια ασπίδα τους σε αυτήν την κρίση. Αυτή είναι η δική μου συμβολή, σε επίπεδο μικροκλίμακας, στον αγώνα των συνδικαλιστικών οργανώσεων και των συνδικαλιστών ενάντια σε ένα σύστημα, η μόνη λογική του οποίου είναι το κέρδος και στο οποίο η υγεία και η ασφάλεια των εργαζομένων μπαίνουν σε δεύτερη μοίρα. Θεωρώ ότι αποτελώ μέλος μιας λεγεώνας συνδικαλιστικών ακτιβιστών σε όλη την Ευρώπη που δίνουν αγώνα για το δικαίωμα των εργαζομένων σε ασφαλείς χώρους εργασίας. Είναι το πρώτο κεφάλαιο μιας νέας ιστορίας των συνδικαλιστικών αγώνων