Σχεδόν πέντε χρόνια «Ολαντισμού» οδήγησαν τις προοδευτικές πολιτικές δυνάμεις σε σύγχυση και δηλητηρίασαν ακόμη και την έννοια της Αριστεράς.
Με –προεξάρχουσα- την εφαρμογή του νεοφιλελεύθερου Νόμου για την Εργασία να θέτει υπό αμφισβήτηση την ουσία της συλλογικής διαπραγμάτευσης και με μια σχεδόν διαρκή κατάσταση έκτακτης ανάγκης, η γαλλική κυβέρνηση του Σοσιαλιστικού Κόμματος παρέδωσε τα περισσότερα κοινωνικά κεκτημένα για τα οποία η αριστερά αγωνιζόταν ανέκαθεν, καταστρέφοντας την αξιοπιστία των ποικίλων συνιστωσών της στα μάτια ενός αυξανόμενου αριθμού πολιτών.
Παρά τις δεκαετείς –και πλέον- κινητοποιήσεις, τις οποίες καθοδηγούσε το μεγαλύτερο εργατικό συνδικάτο, και την εμφάνιση του κινήματος Νύχτα Ορθίων που ζητά αλλαγή της πολιτικής, όλες οι δημοσκοπήσεις δείχνουν, διαρκώς, ότι όλα μαζί τα κόμματα που κατατάσσονται στην αριστερά δεν ξεπερνούν το 30% της πρόθεσης ψήφου [1], παραδίδοντας έτσι, τις προεδρικές εκλογές στη συντηρητική δεξιά και την ακροδεξιά. Αυτή η επικίνδυνη κατάσταση ώθησε ορισμένες κορυφαίες προσωπικότητες των προοδευτικών κομμάτων, στις αρχές του 2016, να οργανώσουν συναντήσεις και να επιχειρήσουν μια σύγκλιση για να εμποδίσουν την καταστροφή.
Προσπάθειες συγκρότησης μιας ευρείας αριστερής προκριματικής εκλογής
Ο ηγέτης του ΚΚΓ Πιερ Λοράν ανταποκρίθηκε θετικά στην έκκληση για μια αριστερή προκριματική εκλογή, την οποία έκανε τον Ιανουάριο του 2016 ο οικονομολόγος Τομά Πικετί, αναφερόμενος στη σοβαρότητα της κατάστασης προκειμένου να αιτιολογήσει τη συμμετοχή του στη σύσταση ενός εκλογικού μηχανισμού που είναι τόσο ξένος στην κουλτούρα του κόμματος. Ακολούθησαν δημόσιες και ιδιωτικές συναντήσεις με πολιτικούς από τους Europe Ecologie – Les Verts (EE-LV, Πράσινοι), με μέλη της αριστερής ομάδας του Σοσιαλιστικού Κόμματος και με εκπροσώπους των Ensemble (Μαζί: συνιστώσα του Front de Gauche), με στόχο την προσπάθεια προσδιορισμού ενός συνόλου κοινών αξιών και προτάσεων που θα προετοίμαζε το έδαφος για τη συγκρότηση μιας ευρείας αριστερής προκριματικής εκλογής.
Αρχικά, επικρατούσε σύγχυση αναφορικά με το ποιος είχε δικαίωμα να πάρει μέρος σε αυτές τις προκριματικές. Θα έπρεπε το πολιτικό φάσμα να είναι αρκετά ευρύ, ώστε να περιλάβει τον Πρόεδρο Ολάντ, ή μήπως θα έπρεπε βασικό κριτήριο συμμετοχής να αποτελέσει η αντίθεση στον εργασιακό νόμο; Ο Ζαν-Λυκ Μελανσόν αξιοποίησε το χώρο που ανοίχτηκε από αυτή τη στρατηγική αντιπαράθεση, για να απορρίψει την ίδια την ιδέα μιας αριστερής προκριματικής εκλογής και, αντ’ αυτής, ξεκίνησε τη δική του εκστρατεία. Κάνοντας έτσι, αφενός μείωνε σημαντικά τις πιθανότητες να διεξαχθεί ένας τέτοιος ανταγωνισμός, αφετέρου, άλλαζε το παραδοσιακό πολιτικό τοπίο.
Αποφάσισε να πάρει μέρος, όχι ως υποψήφιος του κόμματός του, Parti de Gauche (Κόμμα της Αριστεράς), αλλά ως εκπρόσωπος ενός νέου πολιτικού κινήματος με την ονομασία France Insoumise (Ανυπότακτη Γαλλία), με στόχο να πάει πιο μακριά από την κομματική πολιτική. Αυτή η μορφή οργάνωσης είναι καινούρια για το πολιτικό τοπίο της Γαλλίας. Αντλεί φανερά την έμπνευσή της από το Ποδέμος, ειδικά όσον αφορά τη δομική αντίθεση που προωθεί (ο λαός εναντίον της ολιγαρχίας). Ως προς το πρόγραμμά της, η Ανυπότακτη Γαλλία περιλαμβάνει το μεγαλύτερο τμήμα του προγράμματος του Μετώπου της Αριστεράς (Front de Gauche), καθώς και έναν σαφή προσανατολισμό προς τον οικολογικό μετασχηματισμό του παραγωγικού ιστού της χώρας, με το φιλόδοξο στόχο, μέχρι το 2050, το 100% της ενέργειας να προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές, καθιστώντας, ταυτόχρονα, την ενεργειακή μετάβαση εργαλείο για τη μείωση των κοινωνικών ανισοτήτων.
Ανέφικτη μια ενωτική υποψηφιότητα
Οι προσπάθειες για τη δημιουργία μιας ενωτικής αριστερής υποψηφιότητας, με πυξίδα την αντίθεση στον εργασιακό νόμο, δεν πέτυχε. Οι Πράσινοι αποφάσισαν να διοργανώσουν τις δικές τους προκριματικές και να συμμετάσχουν μόνοι τους στις εκλογές, σε μια προσπάθεια να υπερβούν την υπαρξιακή κρίση την οποία βιώνουν. Οι Σοσιαλιστές διχάστηκαν πάνω στο θέμα, με την ηγεσία του κόμματος να παίζει ένα αμφίσημο παιχνίδι για να καθυστερήσει όσο μπορεί τη συμμετοχή τους σε ένα ενιαίο σχήμα –αν δεν το έκαναν για να την καταστήσουν αδύνατη-, παρότι οι αριστεροί σοσιαλιστές αρχικά επιθυμούσαν την ενωτική υποψηφιότητα. Το αποτέλεσμα ήταν, τελικά, το Σοσιαλιστικό Κόμμα να διοργανώσει τις δικές του προκριματικές εκλογές τον Ιανουάριο, μαζί με τους ονομαζόμενους frondeurs (όσοι, λίγο ή πολύ, στέκονται αταλάντευτα απέναντι στην κοινωνική και οικονομική πολιτική της κυβέρνησης).
Κάτω από αυτές τις περιστάσεις, μια ενωτική υποψηφιότητα ήταν ανέφικτη. Πιθανώς γι’ αυτό, ο Πιερ Λοράν κάλεσε τα ανώτερα στελέχη του ΚΚΓ να ψηφίσουν υπέρ μιας αυτόνομης υποστήριξης του Μελανσόν, δηλαδή, εκτός του πλαισίου της Ανυπότακτης Γαλλίας, στο 5ο συνέδριο του κόμματος τον Νοέμβριο. Η ψηφοφορία ήταν μόνο ενδεικτική και προετοίμασε το έδαφος για την κανονική, στην οποία θα συμμετείχαν όσα μέλη του ΚΚΓ είχαν εξοφλήσει τη συνδρομή τους στο κόμμα και η οποία θα προσδιόριζε τη στρατηγική του κόμματος εν όψει της προεδρικής εκλογής.
Τα ανώτερα στελέχη καταψήφισαν την πρόταση του Πιερ Λοράν, υπέρ -αντ’ αυτής- μιας υποψηφιότητας από το ΚΚΓ, με άνετη πλειοψηφία 55%. Αλλά μερικές εβδομάδες αργότερα, στις 25 Νοεμβρίου, υπήρξε μια απρόβλεπτη εξέλιξη, όταν τα κομματικά μέλη ψήφισαν, τελικά, με πλειοψηφία 53,6%, στις προεδρικές εκλογές να τους εκπροσωπήσει ο Ζαν-Λυκ Μελανσόν, χωρίς όμως να ενταχθούν στο πολιτικό του κίνημα. Είναι πολύ νωρίς για να πούμε τι θα σημάνει αυτό για την οργάνωση της προεκλογικής εκστρατείας. Τα μέλη του Ensemble είχαν κάνει το ίδιο λίγο νωρίτερα.
Οι διαχωριστικές γραμμές είναι καθαρές
Αυτό που συμβαίνει σήμερα, είναι η σύγκλιση των πολιτικών δυνάμεων του Μετώπου της Αριστεράς (Front de Gauche) με έναν πολύ πιο χαλαρό τρόπο από ότι πριν από πέντε χρόνια. Οι διαχωριστικές γραμμές είναι καθαρές και μπορεί να δυσκολέψουν λίγο την εκστρατεία. Για να ονομάσουμε μερικές από αυτές: τα πυρηνικά εργοστάσια, η Ευρωπαϊκή Ένωση, το όραμα της κοσμικότητας, ο ανταγωνισμός ανάμεσα στο ΚΚΓ και την Ανυπότακτη Γαλλία σε επίπεδο εκλογικών περιφερειών για τις βουλευτικές εκλογές. Το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να ελπίζουμε ότι θα υπερισχύσει ο ορθός λόγος, απέναντι σε μια ισχυρή και ριζοσπαστικοποιημένη δεξιά και μια καλά ριζωμένη κοινωνικο-σωβινιστική ακροδεξιά.
Το ερώτημα πώς η αριστερά θα πετύχει την απαραίτητη ανασυγκρότησή της μετά από την εκλογή του Προέδρου, παραμένει και ανοιχτό και θολό. Το Σοσιαλιστικό Κόμμα έχει μπει σε φάση πασοκοποίησης και, επομένως, δεν θα παίξει τον ηγετικό ρόλο που είχε από τη δεκαετία του 1980 και μετά. Κανείς δεν ξέρει ποια μορφή θα πάρει, αλλά θα εξαρτηθεί πολύ από το βαθμό επιτυχίας της Ανυπότακτης Γαλλίας.
Σημείωση:
Μετά την παραίτησή του από τη γαλλική κυβέρνηση, ο Εμμανουέλ Μακρόν ξεκίνησε την εκστρατεία του και δήλωσε, σε διάφορες περιστάσεις, ότι το πρόγραμμά του δεν είναι «ούτε δεξιό ούτε αριστερό». Ως εκ τούτου, αποφασίσαμε να μην τον θεωρούμε μέρος της γαλλικής αριστεράς. Τόσο το πρόγραμμα όσο και η στρατηγική του είναι συγκρίσιμα με αυτά των Ciudadanos στην Ισπανία.
Μετάφραση: Καλλιόπη Αλεξοπούλου