Την πρώτη Παρασκευή του Οκτωβρίου, πραγματοποιήθηκε στη Λιουμπλιάνα ένα συνέδριο για τη σχέση μεταξύ της εργασίας και της τεχνολογίας τον 21ο αιώνα. Το συνέδριο διοργανώθηκε από το Ινστιτούτο Εργατικών Μελετών, σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Bunker, το Ίδρυμα Ρόζα Λούξεμπουργκ Νοτιοανατολικής Ευρώπης και το transform! europe.
Το ζήτημα μοιάζει να είναι πολύ πιεστικό για πολλούς λόγους. Ένας από αυτούς είναι ο διαδεδομένος φόβος της απώλειας θέσεων εργασίας λόγω του αυτοματισμού στις επόμενες δεκαετίες -αν όχι τα επόμενα χρόνια- που έχει επανέλθει στο δημόσιο διάλογο και στα ΜΜΕ και χρησιμοποιείται συχνά ως επιχείρημα για το αναπόφευκτο των συμπτύξεων (downsizing) και τις επιθέσεις στις συνθήκες εργασίας.
Αυτό ακριβώς ήταν το θέμα του πρώτου πάνελ που φιλοξενήθηκε στο αμφιθέατρο του Στάρα Μέστνα Ελεκτράνα, του πρώτου εργοστασίου παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας που σήμερα χρησιμοποιείται κυρίως ως χώρος εκδηλώσεων και συνεδρίων. Στο πάνελ μετείχαν ο Τόμισλαβ Μέντακ, ένας κροάτης θεωρητικός και ερευνητής που είναι ευρέως γνωστός γιατί έχει πρωτοστατήσει στις προοδευτικές διεκδικήσεις της περιοχής, καθώς και οι Νάντια Γκαρμπελίνι και Ματέο Γκάντι της ιταλικής ένωσης Punto Rosso, μέλους του δικτύου transform! europe. Ο Μέντακ παρουσίασε το γενικό ιστορικό πλαίσιο και ένα περίγραμμα των προβλημάτων που προέκυψαν από την διαδικασία αντικατάστασης της ζωντανής εργασίας από μηχανές. Η παρουσία του, αν και αρκετά κριτική απέναντι σε όλες τις καταστροφικές προβλέψεις για το μέγεθος των απωλειών θέσεων εργασίας (σύμφωνα με την έκθεση ΜακΚίνσεϊ, η ανεπίστρεπτη απώλεια θέσεων εργασίας εξ αιτίας του αυτοματισμού θα είναι μόνο 5%), πρότεινε μια πιο προσεκτική προσέγγιση στην αποδοχή των νέων τεχνολογιών και την αύξηση του δημόσιου ελέγχου και της ρύθμισης. Ιδιαίτερα ενδιαφέρον στην παρουσίαση του Μέντακ ήταν, επίσης, το γεγονός ότι τόνισε τη σημασία των νέων τεχνολογιών στις προηγμένες μορφές επιστημονικού μάνατζμεντ που προσπαθεί να αφαιρέσει τον έλεγχο της παραγωγικής διαδικασίας από τους εργάτες ακόμα περισσότερο.
Το ίδιο ζήτημα ήταν σημαντικό τόσο για τον Γκάντι, όσο και για την Γκαρμπελίνι, που παρουσίασαν κάποια από τα συμπεράσματα μιας έρευνας της οργάνωσης Punto Rosso για τις επιπτώσεις της βιομηχανίας 4.0 στην ευρωπαϊκή παραγωγική αλυσίδα. Αν συνοψίζαμε αυτή την έρευνα που έγινε σε πολλές ιταλικές επιχειρήσεις, θα καταλήγαμε στο κρίσιμο συμπέρασμα ότι η αύξηση του αυτοματισμού, περισσότερο από την άμεση απώλεια θέσεων εργασίας, επιδρά μέσω ενός πιο πολύπλοκου μηχανισμού: καθώς ένα μεγάλο μέρος του αυτοματισμού αφορά τη διοικητική υποστήριξη, αριστοποιώντας με αυτόν τον τρόπο τις μεταφορές σε όλη την ΕΕ και ευρύτερα, γίνεται πολύ ευκολότερο στις παραγωγικές αλυσίδες να μετακινούνται σε χώρες όπου επικρατούν πιο ευνοϊκές συνθήκες καπιταλιστικής εκμετάλλευσης. Αυτό λειτουργεί ως μηχανισμός πειθάρχησης των χωρών ως προς τα δημοσιονομικά μεγέθη και την εργατική νομοθεσία, αναγκάζοντας τες να διεξάγουν έναν αγώνα εξίσωσης προς τα κάτω.
Μετά από το διάλειμμα, στο δεύτερο πάνελ συμμετείχαν τα μέλη του Ινστιτούτου Εργατικών Μελετών, Μάρτιν Χέργκουθ και Άνζε Ντόλιμαρ οι οποίοι μίλησαν για τα προβλήματα που συνδέονται με τη δημόσια συζήτηση περί κατανομής των πόρων σε μια σοσιαλιστική οικονομία και τις δυνατότητες κεντρικού σχεδιασμού τον 21ο αιώνα, δηλαδή, την εποχή της τεχνολογίας της πληροφορίας.
Το τελευταίο μέρος του συνεδρίου αφιερώθηκε στη βασική ομιλία του βρετανού οικονομολόγου Mάικελ Ρόμπερτς ο οποίος περιέγραψε το πρόβλημα της τεχνολογικής καινοτομίας στην οικονομία. Πρόκειται για μια καίρια αντίφαση της τεχνολογικής καινοτομίας που, αφενός, αυξάνει την παραγωγικότητα, αφ’ετέρου όμως, μειώνει την εισροή ζωντανής εργασίας, μειώνοντας έτσι την ποσότητα της αξίας που εν τέλει παράγεται. Ο Ρόμπερτς μίλησε σε ένα μεγάλο ακροατήριο, κυρίως νέων ανθρώπων.
Σε γενικές γραμμές, το συνέδριο ήταν μια από τις λίγες δημόσιες παρεμβάσεις στη Σλοβενία που επιδιώκουν να στρέψουν το ενδιαφέρον του κοινού στο συγκεκριμένο θέμα. Αυτό που ανέδειξε είναι η σημασία που έχει η διεθνική συνεργασία στην κοινοποίηση των ερευνητικών συμπερασμάτων, καθώς και η ανταλλαγή των πολιτικών εμπειριών και πληροφοριών.
Νέζ Σλούκαν
Το πρόγραμμα του συνεδρίου: https://www.transform–network.net/calendar/event/labour–and–technology/