Στόχος των πρόσφατων εκλογών ήταν μια καθαρή εντολή από τους ψηφοφόρους για το σχηματισμό μιας ισχυρής κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας και μιας κυβέρνησης έτοιμης να αγωνιστεί με κάθε τρόπο, προκειμένου να βελτιώσει τη διαπραγματευτική θέση της Ελλάδας, να απορρίψει τις πιο δυσβάσταχτες ευρωπαϊκές απαιτήσεις, να επανεκκινήσει την οικονομία και να εργαστεί για τον ανασχεδιασμό της παραγωγικής διαδικασίας, να επαναδιαπραγματευτεί το χρέος και να εισαγάγει κριτήρια κοινωνικής δικαιοσύνης στην πολιτική.
Απαραίτητη προϋπόθεση για όλα αυτά είναι ο αγώνας σε ευρωπαϊκό επίπεδο. «Σήμερα στην Ευρώπη, η Ελλάδα και ο ελληνικός λαός αποτελούν συνώνυμα αντίστασης και αξιοπρέπειας και πρέπει να δεσμευτούμε σε αυτόν τον αγώνα για άλλα τέσσερα χρόνια» είπε, ορθώς, ο Τσίπρας. Η συνέχεια της προσπάθειας εναπόκειται σε εμάς, όμως, πρέπει να είμαστε πιο αποτελεσματικοί από ότι στο παρελθόν. Έχουμε χρέος να αναλύουμε τα εμπόδια που τίθενται, να αποφεύγουμε τα αδιέξοδα και να επιλέξουμε ένα όραμα πιο πειστικό, πιο αποτελεσματικό και ικανό να εμπνεύσει αγώνες σε όλη την Ευρώπη, αξιοποιώντας το πολιτικό μας κεφάλαιο.
Οι τελευταίοι μήνες κατέστησαν πιο σαφή από ποτέ τον έντονα πολιτικό χαρακτήρα της αντιπαράθεσης μεταξύ της κυβέρνησης Τσίπρα –της πρώτης αριστερής κυβέρνησης στη νεοφιλελεύθερη Ευρώπη- και των περιβόητων «δανειστών», δηλαδή, των ευρωπαϊκών θεσμών και των κυβερνήσεων της ευρωζώνης. Μια ευρεία συμμαχία πολιτικών και οικονομικών δυνάμεων κινητοποιήθηκε προκειμένου να αναστείλει με κάθε τρόπο αυτή την πρώτη προσπάθεια μιας ευρωπαϊκής κυβέρνησης να εφαρμόσει μια άλλη μορφή πολιτικής στη χώρα της, αρνούμενη να σκύψει το κεφάλι στο νεοφιλελεύθερο δόγμα και στη συναίνεση της λιτότητας που εκπροσωπούν όλες οι άλλες κυβερνήσεις. Η «Ένωση» γίνεται όλο και περισσότερο συνώνυμη της «διαίρεσης1», το ευρώ συνώνυμο των κοινωνικών ανισοτήτων και το «Σύμφωνο Σταθερότητας» συνώνυμο της λιτότητας και της γενίκευσης της κρίσης. Αυτή η κρίση καταστρέφει όλα όσα συνιστούσαν το λόγο ύπαρξης της ΕΕ και οδηγεί την ΕΕ και το ευρώ στη διάλυση.
Η δική μας αριστερά αντιμετωπίζει μια ιστορική πρόκληση. Θα καταφέρουμε να κατανοήσουμε και να διεξαγάγουμε την ταξική πάλη αυτής της ιστορικής περιόδου σε κάθε χώρα χωριστά και σε όλη την Ευρώπη ταυτόχρονα, ώστε να δημιουργήσουμε μια νέα Ευρώπη που να έχει νόημα για τους λαούς της; Η ευθύνη μας είναι τεράστια2. Αν δεν καταφέρουμε να δημιουργήσουμε μια νέα κοινωνική και πολιτική δυναμική στην αριστερά, οι μόνοι που θα επωφεληθούν από την πολυδιάστατη αυτή κρίση θα είναι οι ομάδες της λαϊκιστικής δεξιάς3.
Αυτή η κρίση και αυτή η σύγκρουση, κατά τις οποίες έχουν πέσει όλες οι μάσκες, αλλάζουν το πολιτικό τοπίο της Ευρώπης. Οι δύο πυλώνες της νεοφιλελεύθερης συναίνεσης (η «μεγάλη ευρωπαϊκή συμμαχία»), οι συντηρητικοί και οι σοσιαλδημοκράτες, βλέπουν την επιρροή τους να συρρικνώνεται. Οι δεξιοί και ακροδεξιοί λαϊκιστές είναι σε θέση να επωφεληθούν από την επιδείνωση των κοινωνικών διακρίσεων που χαρακτηρίζουν τις ευρωπαϊκές κοινωνίες και από την κρίση της πολιτικής, χάρη στη γενικευμένη αίσθηση του κόσμου ότι η «πολιτικοί» δεν μπορούν ή δε θέλουν να κάνουν καμιά αλλαγή υπέρ αυτών που έχουν ανάγκη. Η αυτοκαταστροφική δυναμική της ΕΕ ευνοεί εξαιρετικά τις προαναφερθείσες ομάδες. Οι ευρωπαίοι σοσιαλδημοκράτες αντιμετωπίζουν, εδώ και καιρό, μια βαθιά και διαρκή κρίση, ανίκανοι να δώσουν στα προβλήματα οποιαδήποτε απάντηση, πέρα από νεοφιλελεύθερη, και χάνοντας διαρκώς την κοινωνική τους βάση.
Αλλά, η κατάσταση αυτή ευνοεί κι εμάς που επιδιώκουμε την αλλαγή του συσχετισμού δυνάμεων στην Ευρώπη. Τα τελευταία χρόνια, νέες αριστερές δυνάμεις σχηματίστηκαν σε πολλές χώρες και κατάφεραν να υπερβούν τις διασπάσεις που τους κληροδότησε η ιστορία δημιουργώντας νέες πολιτικές μορφές. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι ο ΣΥΡΙΖΑ που γεννήθηκε από το συνασπισμό διαφορετικών δυνάμεων και φορέων από τα κοινωνικά κινήματα και που συμμετέχει εδώ και πολλά χρόνια στη διαμόρφωση των πεδίων όπου διεξάγονται οι κοινωνικοί αγώνες στην Ευρώπη. Νέες δυναμικές γεννιούνται στην Ισπανία, την Ιρλανδία και την Ιταλία (με την επανένταξη της ριζοσπαστικής αριστεράς στο Ευρωκοινοβούλιο μέσω της Λίστας Η Άλλη Ευρώπη με τον Τσίπρα). Στο Εργατικό Κόμμα και τα συνδικάτα της Μεγάλης Βρετανίας επιτελέστηκε η αριστερή στροφή με την εκλογική νίκη του Τζέρεμι Κόρμπιν η οποία, επιπρόσθετα, θα ανακόψει την άνοδο του εθνικιστικού UKIP (Κόμμα Ανεξαρτησίας του Ηνωμένου Βασιλείου). Αριστερά ρεύματα που τάσσονται υπέρ της εκλογικής νίκης του ΣΥΡΙΖΑ σχηματίζονται και σε άλλα σοσιαλιστικά κόμματα. Στη Γερμανία αρθρώνονται φωνές που εναντιώνονται στη δημιουργία μιας «Γερμανικής Ευρώπης», ενώ τα συνδικάτα αποδομούν τον πολιτκό λόγο της Μέρκελ και του Σόϊμπλε. Η υποψήφια των Ευρωπαίων Πρασίνων για την προεδρία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής πήρε το λόγο στην τελευταία προεκλογική ομιλία του Τσίπρα στην Αθήνα. Ο αγώνας αλληλεγγύης προς την Ελλάδα μπορεί να οδηγήσει σε νέες συμμαχίες και νέα μέτωπα. Αλλά και στη Γαλλία οφείλουμε, επειγόντως, να συμμετάσχουμε σε αυτήν την προσπάθεια. Πέρα από το Κόμμα της Ευρωπαϊκής Αριστεράς, την ευρωομάδα της ΕΕΑ (GUE/NGL) και το δίκτυο Transform!, χρειάζεται να αναλάβουμε ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες που θα φέρουν κοντά συνδικαλιστές, κινήματα, διανοούμενους και πολιτικούς φορείς. Κάτι τέτοιο μπορεί να γίνει εν μέρει στην Εναλλακτική Σύνοδο Κορυφής (Alter Summit), έναν θεσμό που ιδρύθηκε πριν από τέσσερα χρόνια, εν αναμονή της στιγμής που θα έπρεπε να αναλάβουμε την επανίδρυση της Ευρώπης.
Σημειώσεις:
[1] «Ενωμένη Ευρώπη – Διχασμένη Ευρώπη» είναι ο τίτλος του ετήσιου τεύχους του Transform ! για το 2015.
[2] Βλ. Écrits sur la Grèce: Points de vue européens, Collection Espaces Marx / Le Croquant, September 2015.
[3] Βλ. Elisabeth Gauthier, Joachim Bischoff, and Bernhard Müller, Droites populistes en Europe ; les raisons d’un succès. Collection Espaces Marx / Le Croquant, August 2015.
Η αρχική δημοσίευση έγινε στα γαλλικά στην εφημερίδα "L‘Humanité" της 22ας Σεπτεμβρίου. Είναι διαθέσιμη στον ιστότοπο "Mediapart"στο λινκ: http://blogs.mediapart.fr/blog/espaces–marx/220915/grece–et–maintenant–par–elisabeth–gauthier